Uitgeven in eigen beheer: vijf tips

Eén miljoen mensen in Nederland zijn bezig met creatief schrijven. Ik ben er één van, jij misschien ook. Het kan zijn dat je zelfs een boek wilt schrijven, bijvoorbeeld een roman of een thriller. Als je wilt dat jouw verhaal wordt uitgegeven, zijn er grofweg twee paden die je kunt bewandelen: uitgeven via een reguliere uitgeverij of uitgeven in eigen beheer. Mijn vorige blog ging over reguliere uitgeverijen. Vandaag vertel ik over de tweede optie: uitgeven in eigen beheer. Wat is dat eigenlijk? Waarom zou je daarvoor kiezen? Hoe pak je dat aan?

1. Oriënteer je op wat uitgeven in eigen beheer inhoudt.
Bij een reguliere uitgeverij werk je samen met een redacteur aan je boek. De uitgeverij bepaalt samen met jou hoe het boek eruit komt te zien, zorgt ervoor dat er een professionele kaft komt, regelt recensie-exemplaren, stuurt persberichten, heeft een netwerk met nuttige contacten en begeleidt jou tijdens het volledige proces (voor dit alles hoef je niet te betalen: als er wel geld wordt gevraagd, heb je te maken met een vanity press). Wanneer je ervoor kiest om in eigen beheer te publiceren, moet je dit (veelal) zelf doen. Tenzij je zelf een fantastisch netwerk hebt, is de kans groot dat jouw boek hierdoor niet in de boekhandel terechtkomt en dat (grote) media jouw boek niet zullen recenseren. Kortom: als je een bestseller wilt schrijven, is eigen beheer misschien niet de manier van uitgeven die bij jou past.

Als je een verhaal voor bijvoorbeeld alleen familieleden, collega's of lotgenoten schrijft, is eigen beheer een heel fijne en betaalbare manier om een boek te maken. Bedenk vooraf goed wat jouw verwachtingen zijn van een boek, welke ambities je hebt: is schrijven een hobby of wil je professioneel auteur worden?

2. Niet elk verhaal hoeft een boek te worden.
Je hebt 100.000 woorden geschreven, je verhaal is af en je bent (terecht!) trots op jezelf. Al dat harde werk verdient een bekroning: je wilt je manuscript omtoveren tot een echt boek. Het is heel logisch dat je dat wilt, maar - dit gaat heel hard klinken - niet elk verhaal is geschikt om een boek te worden.  Sommige verhalen zijn een oefening en hoeven niet meer te zijn dan dat, óók wanneer er heel wat werk in heeft gezeten. Ik zie ongelooflijk veel gênante publicaties in eigen beheer voorbijkomen: spelfouten op de eerste pagina, passages waarin geen plezier of vakmanschap te lezen is en, het ergste, verhalen van mensen die wél talent hebben, maar niet het geduld om een tweede versie te maken.

Eigen beheer heeft een negatief imago en dat is vooral te danken aan mensen die denken dat minstens 40.000 woorden typen betekent dat zij het recht hebben om schrijver te worden. Wees kritisch op je eigen werk. Leg het manuscript een paar maanden weg, lees het nogmaals en neem dan pas een beslissing over eventueel uitgeven. Als je denkt dat je jezelf verder kunt ontwikkelen: maak van dit manuscript (nog) geen boek. Later zal je jezelf dankbaar zijn.

3. Werk met een redacteur.
En dan bedoel ik een echte, zeker wanneer je een groter publiek wilt bereiken dan je eigen kennissenkring. Iedereen mag zich redacteur noemen, maar niet iedereen die deze diensten aanbiedt is even goed, dus - om een eerder advies te herhalen - wees kritisch. Schrijvers die werken zonder redacteur zijn dom, arrogant en/of ze nemen zichzelf niet serieus. Een lezer zal zo'n twintig euro betalen voor je boek. Het minste wat je daarvoor kunt teruggeven is een leesbaar geheel zonder spel- en taalfouten. Bovendien is een boek jouw visitekaartje, zeker wanneer je serieus schrijver wilt worden. Een redacteur is duur en uitgeven in eigen beheer betekent dat de kosten (grotendeels) voor jou zijn, maar geloof me: hierop mag je niet bezuinigen. Iedereen maakt spelfouten, zelfs docenten Nederlands of mensen die al tien boeken hebben uitgegeven. Je hebt zoveel moeite gedaan om een verhaal te schrijven, het zou zonde zijn om later spijt te hebben van het boek.

4. Zoek contact met andere mensen die in eigen beheer publiceren.
Misschien heb je zelf niet het netwerk om jouw boek in de winkels te krijgen, maar wellicht heeft iemand anders dat wel. Nieuwe mensen leren kennen is hartstikke leuk en ervaringen uitwisselen is ongelooflijk nuttig. Zo kan je schrijftips delen, promotie maken voor de ander en elkaar waarschuwen voor bedrijven die niet goed met hun auteurs omgaan (zie ook dit artikel over Free Musketeers). Jij en je boek verdienen het allerbeste en anderen kunnen je helpen om dat te bereiken. Je kunt mensen leren kennen door Facebook (bijvoorbeeld in de groep 'Beginnende schrijvers'), Twitter (zoek maar eens op de hashtag #schrijven), forums (een groot forum is Schrijven Online) of literaire evenementen (zoals de prijsuitreiking van een schrijfwedstrijd).

5. Geniet!
Het allerbelangrijkste is natuurlijk om te genieten van het proces. Een boek maken is hartstikke leuk en zeker als je voor eigen beheer hebt gekozen, is het ontzettend knap dat je alles zelf regelt. Wees daar trots op. Vergelijk jezelf niet met auteurs via een reguliere uitgeverij publiceren: jullie hebben waarschijnlijk een heel ander doel en zullen andere triomfen vieren. Je wordt geen bestsellerauteur (90% van de schrijvers met een reguliere uitgeverij wordt dat ook niet), maar als het goed is, was dat ook niet je intentie. Je wordt ondernemer, vormgever, taalspecialist en verhalenverteller. Dat is toch ook fantastisch?

Een leuk filmpje over uitgeven in eigen beheer:

Bedankt voor het lezen van mijn blog. Al je vragen, reacties en doodsbedreigingen kan je kwijt onder dit bericht. Je mag ook mailen naar inhoudsloosgezwam@gmail.com of contact met mij opnemen via Twitter, Instagram of Facebook. Binnenkort verschijnt er een blog over onverwachte uitdagingen die je tegenkomt bij het schrijven van een manuscript.